THAI FOREST ECOLOGICAL RESEARCH JOURNAL
ผลของการตัดแต่งไม้ต้นต่อการเจริญเติบโตและศักยภาพการกักเก็บคาร์บอนในมวลชีวภาพเหนือพื้นดิน
ในพื้นที่อุทยานหลวงราชพฤกษ์ จังหวัดเชียงใหม่
ความเป็นมาและวัตถุประสงค์: อุทยานหลวงราชพฤกษ์เป็นพื้นที่สีเขียวในเขตเมืองซึ่งมีบทบาทสำคัญด้านสิ่งแวดล้อม การตัดแต่งทรงพุ่มที่เหมาะสมจะช่วยส่งเสริมการเติบโตและเพิ่มศักยภาพการดูดซับก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ (CO2) ได้ วัตถุประสงค์การศึกษาเพื่อทราบผลของการตัดแต่งทรงพุ่มต่อการเจริญเติบโต และการกักเก็บคาร์บอนในมวลชีวภาพเหนือพื้นดินของไม้ต้น
วิธีการ: ทำการตัดแต่งทรงพุ่มชนิดไม้ต้นตัวอย่าง 3 รูปแบบ คือ 1) ตัดแต่งทรงพุ่มออก >50% (ประดู่ป่า มะฮอกกานี) 2) ตัดแต่งทรงพุ่มออก <50% (ประดู่แดง ผักเฮือด พิกุล และราชพฤกษ์) และ 3) ไม่มีการตัดแต่งทรงพุ่ม จากนั้นประเมินอัตราการเติบโตและการกักเก็บคาร์บอนในมวลชีวภาพเหนือพื้นดินของไม้ต้น ระหว่างปี 2564 ถึง 2566 โดยสมการ ของ Chave et al. (2005)
ผลการศึกษา: อัตราความโตสัมพัทธ์ของประดู่ป่า และมะฮอกกานี (มีการตัดแต่งทรงพุ่ม > 50%) มีความแตกต่างจากไม่ตัดแต่งอย่างมีนัยสำคัญ (P < 0.05) ในด้านการสะสมมวลชีวภาพสัมพัทธ์ พบว่าประดู่ป่าที่ตัดแต่งมีค่าน้อยกว่าที่ไม่ตัดแต่ง เฉลี่ย 0.08 และ 0.12 (P < 0.05) ในขณะที่มะฮอกกานีไม่พบความแตกต่างทางสถิติ ในส่วนของการตัดแต่งทรงพุ่มน้อยกว่า 50% พบว่าประดู่แดงและพิกุลที่มีความโตเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญเมื่อเทียบกับไม่ตัดแต่ง (P < 0.001 และ P<0.05 ตามลำดับ) แตกต่างจาก ราชพฤกษ์ ที่มีค่าอัตราความโตสัมพัทธ์เป็นไปในทางลบสำหรับไม้ที่ตัดแต่งกิ่ง อย่างไรก็ตามอัตราการเติบโตสัมบูรณ์และความสูงสัมพัทธ์กลับมีผลในทางบวก ในด้านปริมาณมวลชีวภาพและการกักเก็บคาร์บอน พบว่าประดู่แดงและพิกุลที่ตัดแต่งมีการเปลี่ยนแปลงมวลชีวภาพมากกว่า 95 เปอร์เซ็นต์ ส่งผลให้การสะสมมวลชีวภาพเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ (P<0.001 และ P<0.05 ตามลำดับ) คือ 49.59 และ 12.6 กิโลกรัม/ปี ตามลำดับ ขณะที่ราชพฤกษ์ที่ตัดแต่งมีอัตราการสะสมมวลชีวภาพสัมพัทธ์ และการกักเก็บคาร์บอนลดลง ในส่วนของผักเฮือดพบว่าไม่มีความแตกต่างกันทางสถิติระหว่างสองรูปแบบ
สรุป: การตัดแต่งเรือนยอดมีผลต่ออัตราการเติบโตและความผันแปรของปริมาณมวลชีวภาพและการกักเก็บคาร์บอนของไม้ต้น ดังนั้น การตัดแต่งไม้ต้นต้องคำนึงถึงรูปแบบที่เหมาะสมกับชนิดไม้ จะทำให้การเติบโตและศักยภาพการกักเก็บคาร์บอนดียิ่งขึ้น
คำสำคัญ: ป่าในเมือง, พื้นที่ให้บริการ, นิเวศวิทยา, สิ่งแวดล้อม